سوند دندانپزشکی چیست؟
سوند دندانپزشکی چیست؟
ارزیابی عمق بافت لثه با استفاده از پروب یا سوند دندانپزشکی اساس معاینه پریودنتال را تشکیل می‌دهد. نتایج به دست آمده از این ارزیابی در کنار اخذ شرح حال دندانپزشکی و همینطور سابقه بیماری‌های طبی، حرفه مندان این رشته را قادر می‌سازد تا با به کارگیری تجربه خود و به کمک منابع علمی موجود، بهترین تصمیمات را برای بیماران خود اتخاذ نمایند.
این بخشی از شرح وظایف دندانپزشکان است که با دقت کافی و صرف کمترین زمان ممکن ارزیابی کاملی از وضعیت لثه‌های بیماران خود صورت دهند. این کار به کمک سوند دندانپزشکی امکان پذیر خواهد بود.
سوندهای دندانپزشکی ابزارهایی هستند که به طور اختصاصی با هدف ارزیابی سلامت بافت پریودنتال به کمک تکنیک بالینی روی کار آمده اند. این پروب‌ها برای اندازه گیری، تعیین محل و علامتگذاری پاکت‌های دندانی و همچنین تعیین ارتباط آن‌ها با سطوح دندانی به کار می‌روند.
سوندهای پریودنتال ابزارهایی میله‌ای شکل با انتهای تیپر شده و یک تیپ با سایز 5/0 میلی متر هستند. سوندها متشکل از سه بخش دسته یا هندل (handle)، تنه یا شنک (Shank) و قسمت انتهایی یا working end بوده و هنگامی که برای معاینه در داخل پاکت دندانی قرار داده می‌شوند، به کمک این ابزارها فشاری آرام و محکم به کف پاکت وارد می‌شود. نکته مهم در به کارگیری این سوندها آن است که شنک پروب بایستی در حین کار موازی با محور عمودی دندان قرار گیرد.
انواع سوندهای دندانپزشکی
سوندهای دندانپزشکی انواع مختلفی دارند. در زیر به طور خلاصه به معرفی انواع سوندهای پریودنتال مورد استفاده در حرفه دندانپزشکی می‌پردازیم:
- پروب‌های Marquis که بر اساس رنگ شماره گذاری می‌شوند.
- پروب‌های دانشگاه میشیگان (University of Michigan) که با فواصل 1، 2، 3، 5، 7، 8، 9 و 10 میلی متری علامت گذاری می‌شوند.
- پروب Michigan “o” که در 3، 6 و 8 میلی متر علامت گذاری می‌شود.
- پروب WHO یا سوند CPITN با انتهای گلوله‌ای شکل 5/0 میلی متری در قیمت تیپ و مارکینگ 5/3، 5/8 و 5/11 میلی متری و علامت گذاری بر اساس رنگ در 5/3 تا 5/5 میلی متری.
- پروب ویلیامز (Williams) که نخستین سوند به کار رفته در اندازه گیری عمق پاکت‌های پریودنتال به شمار می‌رود و در فواصل 1، 2، 3، 5، 7، 8، 9 و 10 میلی متر علامت گذاری می‌شود.
- پروب UNC-15 که یک پروب بلند 15 میلی متری با مارکینگ میلی متری و کدگذاری بر اساس رنگ در فواصل 5، 10 و 15 میلی متر است.
- سوند منحنی شکل نیبر (Naber) که برای تشخیص نواحی انشعاب به کار برده می‌شود.
- سوند Premier Periowise که می‌توان آن را برای دندان طبیعی و ایمپلنت شده به کار برد. شماره گذاری این سوندها بر اساس رنگ صورت گرفته و رنگ سبز برای 0 تا 3 میلی متر و رنگ قرمز برای 3 تا 5 میلی متر به کار می‌رود.
کاربرد سوند دندانپزشکی چیست؟
اندازه گیری عمق پروب تخمینی تقریبی از عمق پاکت پریودنتال در اختیار دندانپزشک می‌دهد. پاکت پریودنتال عمدتاً محلی است که میکروارگانیسم‌ها بیشترین تعداد و میزان فعالیت را دارند.
عمق پروب به فاصله بین لبه یا مارژین لثه‌ای با محل اتصال اپی تلیال اطلاق می‌شود. پس از ارزیابی عمق پاکت، سطح چسبندگی (Clinical attachment level) یا CAL تعیین می‌گردد. CAL عبارت است از فاصله جانکشن سمنتوانامل (Cementoenamel junction) یا CEJ تا کف شیار یا پاکت.
هنگامی که لبه لثه‌ای در CEJ قرار داشته باشد، تحلیل لثه یا clinical attachment loss برابر با عمق پروبینگ خواهد بود. اما در صورتی که لبه لثه‌ای در قسمت رأسی‌تر نسبت به CEJ قرار گیرد (در موارد پسرفت لثه)، تحلیل لثه بیشتر از عمق پاکت خواهد بود و بنابراین فاصله بین CEJ و لبه لثه‌ای باید به عمق پروب نهایی اضافه گردد.
از سوندهای دندانپزشکی همچنین برای ارزیابی اتصال لثه استفاده می‌شود. با استفاده از پروب‌ها امکان اندازه گیری پهنای کل لثه از مارژین آزاد لثه تا جانکشن موکوژنژیوال وجود خواهد داشت. با حذف عمق پاکت از پهنای کل لثه، اتصال کافی یا ناکافی لثه تخمین زده می‌شود. در صورتی که کمتر از یک میلی متر لثه در محل اتصال وجود داشته باشد، اتصال ناکافی لثه مطرح خواهد بود.
مطالعه ادامه مقاله در همه چیز درباره سوند دندانپزشکی